Metoda Alfreda Tomatisa w terapii spektrum autyzmu.
W latach 60-tych XX wieku, francuski foniatra Alfred Tomatis, odkrył, że odpowiednia stymulacja ucha może być wykorzystana w szeregu dysfunkcji nie tylko samego układu słuchowego i emisji głosu, ale również emocjonalnych, poznawczych i komunikacyjnych – w tym zaburzeń z szeroko pojętego spektrum autyzmu.
Relacja pomiędzy uchem, a mózgiem jest niezwykle skomplikowana i do tej pory nie do końca zbadana. Jest jednak oczywiste, że związek ten jest ścisły: spośród wszystkich zmysłów słuch dostarcza najwięcej bodźców do mózgu – około 85 % energii przyjmowanej przez korę mózgową pochodzi właśnie z ucha. W uchu znajduje się ośrodek równowagi, odpowiada ono więc za koordynacje ruchową. Wreszcie – słuch jako jeden najwcześniej wykształconych zmysłów, wywiera znaczący wpływ na nasz rozwój intelektualny i emocjonalny jeszcze w fazie płodowej.
Fundamentem audio-psycho-fonologii, dziedziny stworzonej przez Alfreda Tomatisa, jest rozróżnienie słuchania i słyszenia. Słuchanie, czyli uwaga słuchowa, jest umiejętnością czynnego i samodzielnego odbioru informacji ze świata zewnętrznego, funkcją poznawczą zapamiętywania i rozumienia tego, co mówi druga osoba. Słyszenie natomiast jest pasywnym, biernym odbiorem dźwięku, Osoba o dobrym słuchu może nie być w stanie aktywnie słuchać i rozumieć, co inni do niej mówią.
Kiedy słuchanie jest zaburzone, powoduje to utratę zdolności odseparowania uwagi słuchowej od otaczającego hałasu. W tej sytuacji osoba czuje się narażona na dużą ilość informacji, co może prowadzić do problemów w komunikacji z otoczeniem. Zrozumienie wiadomości wymaga wtedy ogromnego wysiłku, co prowadzi do zmęczenia, drażliwości i wreszcie — wycofania.
Tomatis odkrył, że odpowiednia stymulacja dźwiękowa może mieć zastosowanie w treningu uwagi słuchowej — a co za tym idzie wpływa na zdolności komunikacyjne i poznawcze pacjentów – w tym osób dotkniętych autyzmem czy syndromem Aspergera.
Na czym polega metoda Alfreda Tomatisa?
Podstawą opracowanej przez Prof. Tomatisa, a rozwijanej przez jego następców, metody jest stymulacja ośrodka słuchowego specjalnie modulowanymi dźwiękami. Wykorzystuje się w tym celu tzw. elektroniczne ucho, które akcentuje odpowiednie frekwencje w wyjściowym materiale audialnym.
Terapia polega na odtwarzaniu specjalnie wyselekcjonowanej muzyki Mozarta i chorałów gregoriańskich o zmiennej częstotliwości i zróżnicowanych parametrach. Jest ona w istocie treningiem – zarówno dla ucha, jak i powiązanych z nim obszarów mózgu — dlatego szalenie ważna jest regularność, kontrolowane warunki i dostosowanie do indywidualnych potrzeb.W terapii spektrum autyzmu wykorzystywane są również specjalnie przygotowane nagrania głosu matki.
Terapię podaje się regularnie – najlepiej codziennie o stałych porach – terapia trwa zazwyczaj półtorej godziny dziennie i składa się z trzech półgodzinnych sesji muzycznych. Każda jednostka muzyczna lub dźwiękowa ma ustawione specjalne parametry takie jak: bramkowanie, przyspieszenie, opóźnienie, gradient, filtrowanie czy balans, a każdy parametr odgrywa niezwykle ważną rolę w stymulacji uwagi słuchowej metodą A. Tomatisa.
Terapia poprzedzona jest diagnozą , czyli cyklem testów rozmaitych obszarów wpływających na uwagę słuchową. Badane jest między innymi przewodnictwo powietrzne i kostne, zdolność dyskryminacji wysokości dźwięków i lateralizacja (dominanta lewego lub prawego ucha w czynnościach poznawczych).
Na podstawie diagnozy opracowywany jest plan fazy biernej terapii — trwającej około 30 dni w trakcie których pacjentowi odtwarzany jest indywidualnie przygotowany program modulowanych nagrań.
Następnym etapem jest trening aktywny, w którym pacjenci angażowani są w ćwiczenia wokalne, polegające na powtarzaniu słów czy zdań do mikrofonu zintegrowanego z elektronicznym uchem.
Skuteczność terapii metodą Alfreda Tomatisa
Początkowo metoda opracowana przez Alfreda Tomatisa była z powodzeniem stosowana w leczeniu zaburzeń głosu i mowy. Jednym z fundamentów teorii Tomatisa jest bowiem, że głos nie zawiera dźwięków, których nie słyszy ucho. W Polsce metoda wykorzystywana jest z sukcesami na przykład w W Klinice Zaburzeń Głosu i Mowy Instytutu Fizjologii i Patologii w terapii osób jąkających się, z wadami lub opóźnionym rozwojem mowy i zaburzeniami głosu (np. chrypki dziecięce), ale też — dysleksją.Kilkadziesiąt lat praktyki specjalistów stosujących metodę Alfreda Tomatisa wskazuje bowiem na znaczącą poprawę w obszarach wykraczających poza emisję głosu.
Ośrodek VZW Atlantis w Sint-Truiden w Belgii — jeden z najprężniejszych centrów badań nad metodą, prowadzony przez Jozefa Vervorta, spadkobiercę dorobku naukowego prof. A. Tomatisa – z sukcesem stosuje terapię osób dotkniętych depresją, nadwrażliwością emocjonalną, wczesnym Alzheimerem, chorobą Parkinsona, anoreksją oraz u dzieci z dysleksją, dyskalkulią, zaburzeniami koncentracji, a zwłaszcza: ze spektrum autyzmu, w tym z syndromem Aspergera.
Metoda Alfreda Tomatisa w Dreamlab
Podstawą skutecznej terapii spektrum autyzmu za pomocą metody audio-psycho-fonologicznej jest indywidualne jej dostosowanie do potrzeb pacjenta, regularność i bieżące modyfikowanie programu na podstawie reakcji pacjenta – ujętej całościowo. Potrzebny jest więc czas, odpowiedni sprzęt i wykwalifikowany personel. W Dreamlab dysponujemy wszystkimi tymi trzema elementami.
Nasza kadra to kilkunastu specjalistów, którzy — poza kwalifikacjami psychologicznymi i pedagogicznymi – uzyskali certyfikaty wydane przez ośrodek Mozart-Brain-Lab w Sint-Truiden w Belgii oraz przez Stowarzyszenie Terapeutów Metody Prof. Alfreda Tomatisa „Mamy Głos”. W Dreamlab stworzyliśmy dla nich idealne warunki pracy — sprzętowe, lokalowe i organizacyjne. Obok naszego punktu przedszkolnego działa poradnia, która udziela wsparcia i konsultacji wszystkim, którzy zastanawiają się nad doborem odpowiedniej terapii.
